خواص موز

موز یکى از قدیمى‏ترین گیاهان کشت شده در دنیا بوده و احتمالاً از یک گونه وحشى مشتق شده است. در واقع موز یک گیاه شبه‏درخت است که مى‏تواند به ارتفاع ۹ متر هم برسد. در کتاب‏هاى طب سنتى با نام‏هاى «موز» و «طلح» آمده است. انواع آن را به انگلیسى Banana و Plantain گویند. گیاه آن از خانواده Musaceae مى‏باشد

مشخصات:

گیاه موز از گیاهان چند ساله علفى بزرگ است که شبیه درختچه مى‏باشد، ولى ساقه‏هاى آن علفى است. برگ‏هاى آن بزرگ و به طول چند متر است که قسمت تحتانى آنها لوله شده و داخل یکدیگر پیچیده و تشکیل یک نوع ساقه کلفت را مى‏دهند که در حقیقت دنباله تحتانى برگ‏هاى آن به هم پیچیده است. عرض برگ‏ها، ۳۰ تا ۵۰ سانتى‏متر مى‏باشد و رنگ آنها سبز روشن است. برگ‏ها به طور گروهى در انتهاى تنه برگى گیاه، چتر مى‏زنند و گل آذین گیاه از بین برگ‏ها ظاهر مى‏شود و میوه آن به شکل خوشه فشرده متشکل از دهها موز در مى‏آید.

ترتیب باردهى آن به این نحو است که پس از هر باردهى برگ‏ها و ساقه از بین مى‏روند و از قسمت زیرزمینى گیاه یک ساقه دیگرى متشکل از برگ‏ها خارج مى‏شود که آن هم پس از میوه دادن به نوبه خود از بین رفته، جاى خود را به ساقه دیگرى مى‏دهد.

تکثیر موز از طریق پاجوش‏هایى است که از ریشه آن مى‏زند و هنگامى که این پاجوش‏ها به ارتفاع ۸۰ سانتى‏متر رسیدند، آن را جدا کرده و از فاصله ۳ ـ ۲ متر دورتر از بوته مادر مى‏کارند. موز، بومى مناطق حاره خاور دور است و در جنوب ایران نیز ارقامى از آن کاشته مى‏شود.

میوه موز میوه‏اى است استوانه‏اى و قوسى که بسته به نوع موز به قطر ۱۲ ـ ۳ سانتى‏متر و به طول ۳۰ ـ ۵ سانتى‏متر است. رنگ پوست میوه معمولاً سبز مایل به زرد و یا زرد

است که پس از رسیدن و مدتى ماندن، کمى قهوه‏اى مى‏شود. در قسمت داخلى پوست، گوشت سفید شیرین و در بعضى ارقام بسیار معطر و لذیذ واقع است. در میوه موز معمولاً دانه رشد ننموده و وجود ندارد. معمولاً در حدود ۴۰ درصد از موز را پوست و ۶۰ درصد را گوشت تشکیل مى‏دهد.

ترکیبات شیمیایى:

از لحاظ ترکیبات شیمیایى طبق تحقیقاتى که مؤسسه ملى قلب به عمل آورده در موز دو ماده شیمیایى بسیار مهم به نام‏هاى سروتونین و نوراپى‏نفرین وجود دارد. سروتونین عضلات صاف روده‏ها را تحریک مى‏کند و نوراپى‏نفرین براى معالجه برخى از انواع بیمارى‏هاى قلبى کاربرد دارد.

فواید کلیدى:

منبع غذایى مطلوب کم‏چربى و پرانرژى
کمک به حفظ مقدار قند خون
بهبود مشکلات مغزى و عصبى
کمک به کاهش فشار خون
حفاظت از ابتلا به بیمارى‏هاى قلبى
موز به هنگام رسیدن تولید گازى به نام اتیلن مى‏کند. در صورت مجاورت این گاز با سایر میوه‏ها، سبب رسیدن آنها مى‏شود. براى جلوگیرى از این فرآیند، موز را باید جدا از سایر میوه‏ها نگهدارى کرد. در عین حال نیز از این خاصیت موز مى‏توان براى رسیدن میوه‏هایى که هنوز کال هستند، استفاده مطلوب نمود.
در جدول ۱ برخى مواد مغذى کلیدى موجود در ۱۰۰ گرم موز را مشاهده مى‏کنید.

چه مقدار مصرف کنیم؟

یک موز با اندازه متوسط، ۱۱ درصد نیاز روزانه افراد بزرگسال به پتاسیم را تأمین مى‏کند. یک موز در روز به بهبود مشکلات عصبى و فراموشى در سالمندان کمک نموده و از یبوست پیشگیرى مى‏کند. (البته شرط اصلى براى دستیابى به این خاصیت، مصرف مقدار کافى آب در روز مى‏باشد.)
انتخاب و نگهدارى:

انواع داراى قسمت‏هاى سبز در ابتدا و انتهاى خود، هنوز به طور کامل نرسیده‏اند. موزهاى کاملاً زرد، رسیده‏تر بوده و انواع داراى لکه‏هاى قهوه‏اى در حداکثر رسیدگى خود هستند.
براى کند نمودن رسیدن موز آن را در یخچال نگهدارى کنید و براى تسریع رسیدن موز، آن را در یک پاکت کاغذى یا لاى روزنامه در دماى اطاق نگه دارید.

خواص موز:

ـ کاربرد سنتى
در طب سنتى هند موز نارس را ایجادکننده یبوست مى‏دانند. در واقع موز در صورتى که رسیده باشد، ملین است و در عین حال براى درمان اسهال ساده و اسهال خونى مفید است و بهبود زخم‏هاى روده را تسریع مى‏کند.

میوه نارس و گل‏هاى پخته موز براى درمان بیمارى قند مفید است. شیره گل‏هاى موز براى درمان اسهال خونى استفاده مى‏شود و ساقه و ریشه آن براى رفع اختلالات خونى مفید است.
در چین بیشتر ریشه و شیره گیاه و میوه و گل آن مصرف درمانى دارد. در هندوچین از جوانه‏هاى انتهایى شاخه‏ها به مادران شیرده مى‏دهند تا ترشح شیر آنها افزایش یابد. موز براى رفع ناراحتى‏هاى معده و اسهال‏هاى مزمن مفید است.

در اندونزى از جوشانده میوه براى قطع خونریزى استفاده مى‏شود. در آفریقا از جوشانده ریشه و پوست گیاه به صورت حمام گرم براى معالجه سرطان معده استفاده مى‏گردد. در برزیل از برگ‏هاى جوان موز براى معالجه تومورها استفاده مى‏شود. میوه موز براى درمان زخم‏هاى سرطانى مفید است.

در طب سنتى چین از موز براى نرم کردن روده‏ها و ریه‏ها و همچنین درمان یبوست و زخم‏هاى گوارشى استفاده مى‏شده است.
کاربرد ویژه

منبع سریع انرژى:

یک موز رسیده که داراى نقاط و لکه‏هاى قهوه‏اى زیادى است، داراى حدود ۲۳ گرم قند و ۲ گرم نشاسته است. قند آن به سرعت هضم شده و جذب دیواره روده کوچک گشته و بدین طریق وارد جریان خون مى‏شود. بنابراین موز یک میان‏وعده عالى پس از انجام ورزش است، زیرا در این هنگام سوخت سریع قند در طى یک ساعت فعالیت مورد نیاز مى‏باشد تا به عضلات امکان بازسازى ذخایر کربوهیدراتى‏شان (گلیکوژن) را دهد.

به دلیل جذب سریع قند موز، این میوه داراى شاخص گلیسمى بالایى است. موز رسیده براى بیماران دیابتى توصیه نمى‏شود. همچنین افرادى که تمایل به کنترل وزن دارند، نباید از موز رسیده استفاده کنند. موزهایى که به رنگ زرد هستند داراى شاخص گلیسمى متوسطى مى‏باشند.

(در شماره‏هاى قبلى با این شاخص آشنا شده‏اید، اما به عنوان یادآورى باید گفت که این شاخص نشان مى‏دهد به ازاى مقدار مشخصى از یک ماده غذایى مقدار قند خون چقدر بالا مى‏رود و این شاخص نسبت به گلوکز که داراى شاخص گلیسمى ۱۰۰ است سنجیده مى‏شود.)

دیابت:

موز نارس براى افرادى که مى‏خواهند مقدار قند خون خود را ثابت نگه دارند، از قبیل بیماران دیابتى، مفید است. یک موزى که غالبا سبز بوده و نواحى زرد کمترى در پوست خود دارد، داراى ۲ گرم قند و ۲۳ گرم نشاسته است. نشاسته آن که تحت عنوان «نشاسته مقاوم» شناخته شده است، به خوبى در روده کوچک هضم نمى‏شود. این ماده از روده بزرگ عبور نموده و پس از تجزیه توسط باکترى‏هاى روده، وارد جریان خون شده و به عنوان منبع انرژى به کار مى‏رود. این تجزیه آهسته مواد نشاسته‏اى در موز نارس منجر به افزایش تدریجى و آهسته مقدار قند خون مى‏گردد.

فراموشى در سالمندان:

کمبود پتاسیم سبب افسردگى و فراموشى مى‏شود. افراد سالمند، از این نظر بسیار آسیب‏پذیر هستند، زیرا تمایل به مصرف میوه و سبزى‏هاى تازه در آنها کمتر است. موز رسیده که سرشار از پتاسیم مى‏باشد، داراى قابلیت جویدن و هضم آسانى نیز مى‏باشد. یک موز رسیده نیاز روزانه یک فرد بزرگسال به پتاسیم را به میزان ۱۱ درصد تأمین مى‏کند.

فشار خون بالا:

به دلیل کم بودن مقدار سدیم و زیاد بودن مقدار پتاسیم موز، این میوه براى افراد داراى فشار خون بالا بسیار ایده‏آل است. پتاسیم موز به طرق مختلف به کاهش فشار خون کمک مى‏کند. به این ترتیب که سبب تحریک بدن براى دفع نمک شده و همچنین سبب شل نمودن و انبساط رگ‏هاى خونى مى‏شود و لذا قطر رگ‏ها زیاد شده و فشار جریان خون کاهش مى‏یابد.

بیمارى قلبى:

پتاسیم موز نه تنها از طریق کاهش فشار خون، بلکه به وسیله ممانعت از فعالیت رادیکال‏هاى آزاد مخرب و همچنین به وسیله پیشگیرى از تشکیل لخته خون، به حفظ سلامتى قلب کمک مى‏کند. دانشمندان هندى اخیرا کشف کرده‏اند که وجود موز نارس در خوراک موش‏هاى آزمایشگاهى مانع افزایش کلسترول بد خون (LDL) مى‏شود. به علاوه موز سبب افزایش کلسترول خوب خون (HDL) مى‏گردد. محققان این خاصیت را مدیون وجود مقدار زیادى الیاف گیاهى (فیبر) در موز نارس مى‏دانند. به نظر مى‏رسد که موزهاى رسیده نیز به علت داشتن مقدار زیادى پکتین، کلسترول خون را کاهش مى‏دهند. زیرا مقدار پکتین موجود در موز از سیب هم بیشتر است. لازم به ذکر است که پکتین نوعى فیبر محلول است که تأثیر آن در کاهش کلسترول خون به اثبات رسیده است.
نظر دانشمندان این است که در موز به طور مسلم یک عامل شفابخش نیرومندى وجود دارد که براى بهبود سلول‏هاى فرسوده زخم‏ها و همچنین جلوگیرى از التهاب معده بسیار مفید است.
موز، سلول‏هاى پوششى سطحى معده را تقویت و مقاوم مى‏کند و موجب مى‏شود که سد مقاومى در برابر نفوذ عوامل زیان‏آور ایجاد گردد.
در مجموع مى‏توان موز را از جمله میوه‏هاى بسیار مفید دانست و هرگز نبایستى از خواص شگفت‏انگیز آن غافل گردید.

خواص دارویی:

موز از نظر طب قدیم ایران معتدل است و خون را غلیظ می کند . موز انرژی زیادی دارد و چون نرم هست غذای خوبی برای کودکان و اشخاص مسن محسوب می شود.

۱) بدلیل داشتن پتاسیم زیاد ضد سرطان بوده و غذای خوبی برای ماهیچه ها می باشد.
۲) موز ملین بوده و همچنین و به عنوان درمان اسهال و اسهال خونی کاربرد دارد.
۳) موز خونساز است بنابراین اشخاص لاغر و کم خون حتما باید موز بخورند.
۴) موز تقویت کننده معده و نیروی جنسی است.
۵) موز درمان زخم معده و روده می باشد.
۶) گرد موز همچنین داروی خوبی برای پائین آوردن کلسترول است.

۷) شیره گلهای موز درمان کننده اسهال خونی می باشد.
۸) جوشانده موز اثر قطع خونریزی دارد
۹) ضماد برگ درخت موز برای درمان و سوختگی مفید است.
۱۰) موز نفاخ است و زیادخوردن آن خصوصاً در سرد مزاجان تولید گاز معده می کند برای رفع این عارضه باید پس از موز کمی نمک خورد.
۱۱) موز تاثیر خوبی در تامین رشد و تعادل سیستم اعصاب دارد.
۱۲) برای درمان ضعف بدن موز را با عسل بخورید.
۱۳) موز مدر است.
۱۴) موز بعلت دارا بودن قند زیاد برای مبتلایان به مرض قند مضر است و نباید در خوردن آن افراط کنند.

 

خواص موز  کاملا رسیده

موز کاملا رسیده ماده ای تولید میکند بنام تی اِن اِف که توان مقابله با سلولهای غیر عادی (سرطانی) را دارد ، هر چه موز رسیده تر باشد لکه های قهوه ای رنگ روی پوست آن بیشتر میشود هر چه این لکه های قهوه ای بیشتر باشند، سیستم ایمنی بدن را بیشتر افزایش میدهند…

بنا بر تحقیقات دانشمندان ژاپنی، در مقایسه با میوه هایی مانند انگور ، سیب، هندوانه ، آناناس ، گلابی و خرمالو ، موز با افزایش تعداد گلبولهای سفید و بالا بردن سیستم ایمنی و تولید ماده تی ان اف ، بهترین نتیجه را داده، بنا بر همین تحقیقات موز کاملا رسیده با خالهای قهوه ای روی پوست آن ۸ برابر ،بیش از موز سبز سیستم ایمنی در مقابل سرطان را بالا میبرد، دانشمندان ژاپنی خوردن ۱ یا ۲ موز در روز را توصیه میکنند.

 

خواص موز در رفع افسردگی و استرس

موز دارای سه نوع قند طبیعی (ساکاروز، فروکتوز و گلوکز) است که به همراه سلولز (فیبر) موجود در آن، باعث افزایش فوری و مستمر انرژی می گردد.

موز دارای سه نوع قند طبیعی (ساکاروز، فروکتوز و گلوکز) است که به همراه سلولز (فیبر) موجود در آن، باعث افزایش فوری و مستمر انرژی می گردد.
پژوهشها ثابت کرده است که تنها دو عدد موز برای تأمین انرژی لازم جهت ۹۰ دقیقه فعالیت بدنی سخت، کفایت می کند. و به همین دلیل است که موز، میوه شماره یک ورزشکاران برتر جهان است.

امّا انرژی زایی تنها خاصیتی که در موز وجود دارد، نیست. این میوه می تواند در پیشگیری یا غلبه بر تعدادی از بیماریها از جمله افسردگی موثر باشد.
بر طبق تحقیقات به عمل آمده توسط MIND (انجمن ملّی سلامت روانی آمریکا) بر روی افرادی که دچار افسردگی بودند، بسیاری از آنان پس از خوردن یک موز، احساس خیلی بهتری پیدا کرده اند. دلیل این امر آن است که موز حاوی «تریپتوفان»، نوعی پروتئین است که بدن آن را به «سروتونین» تبدیل می کند و سروتونین نیز به نوبه خود، باعث آرامش و احساس خوشی بیشتر در انسان می گردد.

● علاوه بر افسردگی، موز در موارد زیر نیز خواص قابل توجهی دارد:

▪ استرس

پتاسیم یک ماده معدنی ضروری برای بدن است که به طبیعی کردن ضربان قلب، اکسیژن رسانی به مغز و تنظیم تعادل سطح مایعات بدن کمک می کند. هنگامی که با استرس مواجه می شویم، سوخت و ساز بدنمان افزایش می یابد و در نتیجه، سطح پتاسیم بدنمان کاهش پیدا می کند. موز با مقدار زیاد پتاسیمی که دارد می تواند این تعادل را دوباره برقرار سازد.

▪ سیستم اعصاب

موز دارای مقدار زیادی ویتامین B است که باعث آرامش سیستم اعصاب می گردد.
▪ عوارض پیش از قاعدگی
ویتامین B۶ موجود در موز، سطح گلوکز خون را تنظیم می کند و این امر، تأثیر مثبتی در بهبود حال فرد دارد.

▪ کم خونی

موز به دلیل مقدار زیاد آهنی که دارد، محرّک تولید هموگلوبین در خون می گردد و در نتیجه، در موارد کم خونی بسیار موثر است.

▪ فشار خون

این میوه منحصر به فرد گرمسیری، مقدار زیادی پتاسیم و در عین حال، مقدار کمی نمک دارد و در نتیجه، ابزار موثری برای مقابله با فشار خون بالاست. به همین دلیل است که FDA (سازمان غذا و داروی آمریکا) به تازگی به تولیدکنندگان موز اجازه داده است که به طور رسمی در مورد قابلیت موز در کاهش ریسک ابتلا به فشار خون و سکته مغزی تبلیغ کنند.

▪ توان مغزی

آزمایشی بر روی ۲۰۰ دانش آموز مدرسه تیکن هام در انگلستان صورت گرفته و در دوران امتحانات به آنها یک موز همراه صبحانه، یک موز در ساعت ۱۰ و یک موز همراه ناهار برای افزایش توان مغزی آنها داده شد. نتایج تحقیق نشان داد که این میوه سرشار از پتاسیم، دانش آموزان را هوشیارتر ساخته و به فرایند یادگیری آنها کمک کرده است.

▪ یبوست

موز با مقدار زیادی سلولز (فیبر) که دارد به تنظیم حالت عادی فعالیت روده کمک می کند و به حل مشکل بدون نیاز به ملین کمک می کند.

▪ خُماری

یکی از سریعترین روشهای رفع خماری و خمودگی، خوردن یک لیوان مخلوط شیر، موز و عسل است. موز معده را آرامش می بخشد و با کمک عسل، سطح قند خون را بالا می آورد و در همان حال، شیر نیز به تنظیم آب بدن کمک می کند.

▪ سوزش معده

موز دارای اثر آنتی اسید طبیعی در بدن است. بنابراین، خوردن موز باعث آرامش فعالیت معده می گردد.

▪ نیش حشرات

قسمت داخلی پوست موز را بر روی نیش حشرات بر روی پوستتان بمالید و اثر معجزه آسای آن را در رفع خارش و سوزش مشاهده کنید.

▪ اضافه وزن ناشی از فشار کار

مطالعات انجام شده در موسسه روان شناسی اطریش نشان داده است که فشارهای موجود در محیط کار، باعث مصرف مقدار زیادی خوراکیهای دم دستی نظیر شوکولات و چیپس می شود. پژوهشگران با بررسی پرونده ۵۰۰۰ بیمار بستری در بیمارستان ها دریافتند که اکثر چاقی ها در افرادی است که دارای کارهای پر استرس و پرفشار می باشند. این گزارش چنین نتیجه گیری می کند که برای جلوگیری از خوردن بی رویه، باید سطح قندخون توسط مصرف هر دو ساعت یکبار غذاهای سبکی که دارای کربوهیدرات زیاد هستند، کنترل و تثبیت گردد.

▪ زخم معده

موز به دلیل بافت نرمی که دارد به عنوان غذای رژیمی در اختلالات روده ای تجویز می گردد. موز تنها میوه خاصی است که می تواند در این گونه موارد خورده شود. موز همچنین اسید اضافی معده را به حال طبیعی در آورده و مانند یک آستر، جدار معده را پوشانده و باعث کاهش ناراحتی می گردد.

▪ کنترل دما

در بسیاری از فرهنگ ها، موز به عنوان یک میوه «سرد» در نظر گرفته می شود که می تواند دمای فیزیکی و نیز هیجانی زنان باردار را کاهش دهد. به عنوان مثال، در تایلند، زنان باردار برای اطمینان از این که بچه هایشان با درجه حرارت پائینی به دنیا آیند موز می خورند.

▪ اختلالات فصلی ( SAD )

موز می تواند به افرادی که دچار اختلالات فصلی (تغییر فصل) هستند کمک کند زیرا دارای «تریپتوفان» است که به طور طبیعی باعث بهبود حال می گردد.

▪ ترک سیگار

موز می تواند به کسانی که در تلاش برای ترک سیگارند کمک کند. ویتامین B۶ و B۱۲ ، پتاسیم و منیزیم موجود در موز به بدن در رهایی از اثرات کنار گذاشتن نیکوتین کمک می کند.

▪ سکته مغزی

بنا بر تحقیقات منتشر شده در «مجله پزشکی نیوانگلند»، خوردن موز به عنوان بخشی از یک رژیم غذایی به طور مرتب، خطر مرگ در اثر سکته مغزی را تا ۴۰٪ کاهش می دهد.

▪ زگیل

کسانی که به مصرف داروهای طبیعی اعتقاد دارند برای از بین بردن زگیل، پوست موز را از طرف داخل بر روی آن قرار می دهند و آن را با دقت با یک نوار چسب می بندند تا پوست تکان بخورد!

بنابراین، موز یک شفابخش طبیعی برای بسیاری از بیماریهاست. موز در مقایسه با سیب، چهار برابر پروتئین بیشتر، دو برابر کربوهیدرات، سه برابر فسفر، پنج برابر ویتامین A و آهن، و دو برابر از سایر ویتامین ها و مواد معدنی دارد. از نظر پتاسیم نیز بسیار غنی است و شاید وقت آن است که جمله معروف «خوردن یک سیب در روز، دکتر را از شما دور می کند» به «خوردن یک موز در روز» تغییر داده شود

 

خواص موز خشک شده

نباید ظاهر نه چندان جذاب موز خشک شده، باعث شود که به آن اعتماد نکنیم و کنارش بگذاریم.موز خشک شده بسیار خوشمزه و فوق العاده است زیرا مزه های همیشگی که در موزه تازه وجود دارد، در موز خشک شده غلظت یافته و بیشتر شده اند.

اما بهتر است که موز خشک شده را به همان شکل بخورید، چرا که اگر خیسش کنید، بی تعارف و رک بگویم، ظاهر زننده و مشمئزکننده ای پیدا می کند!

منبع مطلب